Kako prepoznati tipove tehničke plastike?

Nepoznati plastični materijal je vrlo lako prepoznati upotrebom jednostavnih metoda i alata. Sve što vam je potrebno za testiranje materijala je malo prakse i iskustva, te dobar vid i oštar njuh.

Vrste tehničke plastike	Osnovne karakteristike	Temperaturno područje
POM (Centrodal, Polyacetal)	Mehanički otporan materijal, izuzetno pogodan za mehaničku obradu	-40˚ do 105˚C
PET (Centrolyte, Polietilen)	Dobra hemijska otpornost i dimenzijska stabilnost	-20˚ do 115˚C
PA (Centromid, poliamid)	Otporan na udarce i pogodan za zavarivanje	-40˚ do 105˚C
PC (Centrocarb, makrolon)	Bezbojan, stabilne dimenzije gotovih proizvoda	-60˚ do 120˚C
PPE (Centrophen)	Otporan na vlagu i udarce	do 90˚C
ABS (Centrosol)	Čvrst i žilav materijal
PE (Centrolen, Polieten)	Niska apsorpcija vode, relativno pogodan za mehaničku obradu	-200˚ do 80˚C
PP (Centrolab, polipropen)	Dobre osobine zavarivanja, te je hemijski i otporan na kiseline	0˚ do 100˚C
PP-HT (Centrolab HT, polipropilen HT)	Namijenjen za visoke temperature, ima mogućnost sterilizacije, te se može koristiti u autoklavu	-30˚ do 105˚C
PEEK	Izuzetna otpornost na visoke temperature i dimenzijski stabilan	do 250˚C
PPS (Centrotron)	Čvrst, hemijski otporan materijal	-40˚ do 105˚C
PVDF (Centroflon)	Hemijski otporan materijal, te otporan na kiseline	do 200˚C
BC NF (Centroplast BC)	Biorazgradiv	do 150˚C

Najbitnije metode za određivanje tipa plastike su:

Hemijska analiza
Testiranje lomljenja / tvrdoće
Fizičke osobine
Analiza vidom
Zapaljivost

Vrste tehničke plastike



Hemijska analiza

Materijal nepoznate tehničke plastike možemo prepoznati testiranjem na reakciju tehničke plastike s različitim otopinama. Na primjer, poliamidi reaguju na mravlju kiselinu (hemijska oznaka CH₂-0₂).

Vrste tehničke plastike	Reakcija
PA 6 E	Topljivo u 70% koncentraciji mravlje kiseline.
PA 6.6	Topljivo u 80 – 90% koncentraciji mravlje kiseline.
PA 12	Nije topljivo u mravljoj kiselini. Prepoznajemo po temperaturi topljenja.

Različite plastične materijale je moguće prepoznati upotrebom raznih otopina.

Vrsta tehničke plastike	Otopina	Neotapalo
POM	Benzil alkohol, dimetil formamid, butirolaceton	Metilni alkohol, dietil eter
PA	Mravlja kiselina, meta Cresol, koncentrirana sumporna kiselina	Metilni alkohol, vodikougljici
PE / PP	p-Xylene**, triklor benzin	Aceton, alkoholi

*Brzina topljenja ovisna je o teksturi površine plastike, temperature okruženja, te raspršenosti otopine.

** Topljivo jedino kod viših temperatura



Testiranje lomljenja / tvrdoće

Lomljenje plastike: Pojedinačne karakteristike tehničke plastike u slučaju lomljenja su odličan pokazatelj tipa materijala.

Karakteristike lomljenja	Materijal
Bez loma	POM / PA / PE / PP / PC
Bijela boja oko mjesta loma	PPE
Kod mjesta loma se materijal mrvi	PET

Ispitivanje sa vrhom noktiju:
Ako se materijal može utisnuti sa vrhom nokta, tada je materijal najvjerovatnije PE ili PP (PE je mekaniji od PP).

Ispitivanje dodirom:
Ako je materijal na dodir sličan vosku, tada se najvjerovatnije radi o PP, PE ili PTFE materijalu. Glatka površina sa dobrim svojstvom brtvljenja, karakteristika je koja je značajna za PE, PA i PP.



Fizičke osobine

Plastike sa gustoćom nižom od 1g/cm³ plutaju na površini vode, a takve plastike su na primjer PE i PP. Ostale tehničke plastike imaju gustoću veću od 1g/cm³.

Sljedeću tabelu možete koristiti za prepoznavanje tipa plastike prema gustoći:

Materijal	Gustoća materijala (g/cm³)
PE / PP	0,9 – 1,0
ABS / PA / PC / PPE	1,0 – 1,2
POM / PET / PPS / PEEK	1,2 – 1,5
PVDF	1,5 – 1,8
PTFE	> 1,8



Analiza vidom

Na osnovu refleksije svjetlosti određuje se molekularna struktura plastičnog materijala:

Izgled materijala	Molekularna struktura	Materijal
Proziran	Amorfna	PPE / PPSU / PE / PSU / PC
Mliječan/mutan	Polukristalna	POM / PET / PA / PVDF / PPS / PEEK / PE-HD / PE – UHMW / PP –H / PP – HT

* Podrazumijeva se da analizu vidom možemo primijeniti samo kod neobojenih plastika (bez dodanih pigmenata).



Zapaljivost

Ispitivanje zapaljivosti i mirisa su najzastupljenije metode za određivanje vrste plastičnog materijala, budući da je većinu plastičnih materijala moguće identificirati s njima. Ispitivanje zapaljivosti provodi se paljenjem testnog materijala.

Izgled plamena, način gorenja i miris dimljenja može nam puno reći o materijalu koji ispitujemo. Većina plastičnih masa gori žutom bojom u različitim nijansama na rubu plamena. Plavi rub plamena je tipičan za PE i PP, a u rijetkim slučajevima plavi ili žuto-crveni rub plamena možemo primjetiti kod PA.

Neke vrste plastičnih masa prilikom gorenja kapaju, te takve kapljice gore i dalje – PE i PP. Ostali materijali također kapaju, ali kapljice ne gore. PA materijal prilikom gorenja nabrekne (nastaju mjehurići) koji pucaju . Ostali plastični materijali se nakon uklanjanja s vatre gase i više ne gore.

Material	Gorenje	Miris
POM	Plavi plamen / materijal kaplje prilikom gorenja	Miris po formaldehidu
PET	Svijetli plamen / pucketajuće / prisutnost čađe – crni dim / materijal prilikom gorenja kaplje i gori	Slatki, nagrizajući miris
PA	Plavi plamen sa žutim rubom, materijal nabrekne – mjehuri, pucketajuće, kaplje	Miris paljevine
PC	Žuti plamen / crni dim – čađa	Miris po fenolu
PVDF	Svjetli plamen, crni dim – čađa	Neugodan miris
ABS	Žuti plamen / jaki crni dim – čađa	Miris ugljena (pokvarenih jaja)
PE-HD	Svjetlo plavi plamen / materijal kaplje prilikom gorenja / dim je skoro nevidljiv	Miris po parafinu
PP	Svjetli plamen s plavim konusom / materijal kaplje prilikom gorenja / dim je skoro nevidljiv	Miris po parafinu

Za pomoć pri izboru vrste tehničke plastike, obratite se našim stručnjacima putem email-a: tbstrade@bih.net.ba ili putem telefona: +387 (0)35 744 174.